ข้อมูลความจำเป็นพื้นฐาน (จปฐ.)
คือ ข้อมูลในระดับครัวเรือนที่แสดงถึงสภาพความจำเป็นพื้นฐานของคนในครัวเรือนในด้านต่างๆ เกี่ยวกับคุณภาพชีวิตที่ได้กำหนดมาตรฐานขั้นต่ำเอาไว้ ว่าคนควรจะมีคุณภาพชีวิตในแต่ละเรื่องอย่างไร ในช่วงระยะเวลาหนึ่ง ๆ
โดยคณะกรรมการพัฒนาชนบทแห่งชาติ (กชช.) มีมติเมื่อวันที่ 15 กันยายน 2532 ให้กรมการพัฒนาชุมชน จัดเก็บข้อมูล จปฐ.เป็นประจำทุกปีตั้งแต่ปี 2533 จนถึงปัจจุบัน ทั้งนี้ให้มีการปรับปรุงเครื่องชี้วัดข้อมูล จปฐ.ทุก 5 ปี ให้สอดคล้องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม และเมื่อวันที่ 21 กันยายน 2536 คณะรัฐมนตรีได้มีมติให้ทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ และภาคเอกชนนำข้อมูล จปฐ./กชช. 2ค. ไปใช้ประโยชน์ในการวางแผนพัฒนาชนบททุกระดับ การกำหนดนโยบายแนวทางการปฏิบัติ รวมทั้งการอนุมัติโครงการและการติดตามการพัฒนาชนบทด้วย
ความสำคัญของข้อมูล จปฐ. และข้อมูล กชช. 2ค.
ใช้ประโยชน์ในการวางแผนทุกระดับ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงสนพระทัยในข้อมูลและทรงนำไปใช้ประโยชน์
ตัวชี้วัดของจปฐ. ในช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 12 พ.ศ. 2560–2564 มี 5 หมวด 31 ตัวชี้วัด
สุขภาพดี 7 ตัวชี้วัด
สภาพแวดล้อม 7 ตัวชี้วัด
การศึกษา 5 ตัวชี้วัด
การมีงานทำและรายได้ 4 ตัวชี้วัด
ค่านิยม 8 ตัวชี้วัด
รายละเอียดตัวชี้วัด มีดังนี้
หมวดที่ 1 สุขภาพ มี 7 ตัวชี้วัด
เด็กแรกเกิดมีน้ำหนัก 2,500 กรัม ขึ้นไป
เด็กแรกเกิดได้กินนมแม่อย่างเดียวอย่างน้อย 6 เดือนแรกติดต่อกัน
เด็กแรกเกิดถึง 12 ปี ได้รับวัคซีนป้องกันโรคระบาดตามตารางสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค
ครัวเรือนกินอาหารถูกสุขลักษณะ ปลอดภัย และได้มาตรฐาน
ครัวเรือนมีการใช้ยาเพื่อบำบัด บรรเทาอาการเจ็บป่วยเบื้องต้นอย่างเหมาะสม
คนอายุ 35 ปีขึ้นไป ได้รับการตรวจสุขภาพประจำปี
คนอายุ 6 ปีขึ้นไป ออกกำลังกายอย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 วัน ๆ ละ 30 นาที
หมวดที่ 2 สภาพแวดล้อม มี 7 ตัวชี้วัด
ครัวเรือนมีความมั่นคงในที่อยู่อาศัย และบ้านมีสภาพคงทนถาวร
ครัวเรือนมีน้ำสะอาดสำหรับดื่มและบริโภคเพียงพอตลอดปี อย่างน้อยคนละ 5 ลิตรต่อวัน
ครัวเรือนมีน้ำใช้เพียงพอตลอดปี อย่างน้อยคนละ 45 ลิตรต่อวัน
ครัวเรือนมีการจัดบ้านเรือนเป็นระเบียบเรียบร้อย สะอาด และถูกสุขลักษณะ
ครัวเรือนไม่ถูกรบกวนจากมลพิษ
ครัวเรือนมีการป้องกันอุบัติภัยและภัยธรรมชาติอย่างถูกวิธี
ครัวเรือนมีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน
หมวดที่ 3 การศึกษา มี 5 ตัวชี้วัด
เด็กอายุ 3 – 5 ปี ได้รับบริการเลี้ยงดูเตรียมความพร้อมก่อนวัยเรียน
เด็กอายุ 6 -14 ปี ได้รับการศึกษาภาคบังคับ 9 ปี
เด็กจบชั้น ม.3 ได้เรียนต่อชั้น ม.4 หรือเทียบเท่า
คนในครัวเรือนที่จบการศึกษาภาคบังคับ 9 ปี ที่ไม่ได้เรียนต่อและยังไม่มีงานทำ ได้รับการฝึกอบรมด้านอาชีพ
คนอายุ 15 – 59 ปี อ่าน เขียนภาษาไทย และคิดเลขอย่างง่ายได้
หมวดที่ 4 การมีงานทำและรายได้ มี 4 ตัวชี้วัด
คนอายุ 15 – 59 ปี มีอาชีพและรายได้
คนอายุ 60 ปีขึ้นไป มีอาชีพและรายได้
รายได้เฉลี่ยของครัวเรือนต่อปี
ครัวเรือนมีการเก็บออมเงิน
หมวดที่ 5 ค่านิยม มี 8 ตัวชี้วัด
คนในครัวเรือนไม่ดื่มสุรา
คนในครัวเรือนไม่สูบบุหรี่
คนอายุ 6 ปีขึ้นไป ปฏิบัติกิจกรรมทางศาสนาอย่างน้อยสัปดาห์ละ 1 ครั้ง
ผู้สูงอายุ ได้รับการดูแลจากครอบครัว ชุมชน ภาครัฐ หรือภาคเอกชน
ผู้พิการ ได้รับการดูแลจากครอบครัว ชุมชน ภาครัฐ หรือภาคเอกชน
ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง ได้รับการดูแลจากครอบครัว ชุมชน ภาครัฐ หรือภาคเอกชน
ครัวเรือนมีส่วนร่วมทำกิจกรรมสาธารณะเพื่อประโยชน์ของชุมชน หรือท้องถิ่น
ครอบครัวมีความอบอุ่น
การจัดเก็บข้อมูล จปฐ.
พื้นที่การจัดเก็บ ได้แก่
จัดเก็บข้อมูลทุกครัวเรือนในเขตชนบท
(เขตชนบท หมายถึง ทุกหมู่บ้าน/ชุมชนที่อยู่ในเขต อบต. และเทศบาลตำบลที่ยกฐานะมาจาก อบต.)
จัดเก็บข้อมูลในเขตเมือง
(เขตเมือง ได้แก่ เขต กทม. เขตเมืองพัทยา เทศบาลนคร เทศบาลเมือง และเทศบาลตำบลที่ยกฐานะมาจากสุขาภิบาล)